طرح و ساخت پرسا

​ معرفي مسكات 
مسكات براساس تعاريف رايج در رشته گرافيك به كاراكتر تصويري گفته مي‌ شود كه مي‌ تواند شخصيت انساني، حيواني يا يكي شي را دارا باشد و به عنوان لوگو يا نماد يك سازمان معرفي گردد.

علت اينكه برخي شركت‌ ها به جاي لوگو خود يا در كنار لوگو خود به مسكات روي مي‌ آورند اين است كه شخصيت تبليغاتي مي‌ تواند مانند كتاب قصه بيان كننده داستان يا داستان‌ هايي در ارتباط با محصول يا مجموعه باشد.

در نتيجه اين نماد بهتر از هر شرايط ديگري در ذهن مخاطب قرار خواهد گرفت.

مسكات در واقع يك شخصيت طراحي شده است كه مي‌ تواند معرف يك برند باشد. هر شركتي مي‌ تواند از كاربردهاي مسكات براي بازاريابي قوي‌ تر بهره ببرد. در اين روش شركت‌ ها با استفاده از طراحي يك شخصيت واقعي يا خيالي، جاندار يا غير جاندار و يا هر خلاقيت ديگري اقدام به طراحي يك لوگوي مسكات مي‌ نمايد كه اين لوگو در آينده تبديل به داستان آن‌ ها خواهد شد. لوگو مسكات يك لوگوي منحصر به‌ فرد است كه كم‌ كم تبديل به يك طرح نوستالژي براي مخاطبان خواهد شد به طوري كه هر فرد با ديدن مسكات به ياد برند موردنظر خواهد افتاد و اين امر موجب ماندگاري برند در ذهن مخاطبان مي­گردد.

مسكات و يا MASCOT را مي‌ توان نوعي شخصيت طراحي شده دانست كه مي‌ تواند معرف يك برند خاص باشد. از مسكات مي‌ توان در بازاريابي انواع محصولات تجاري، استفاده كرد. در حقيقت بسياري از شركت‌ هاي بزرگ تجاري براي لوگوي مسكات، به طراحي يك شخصيت خيالي و يا واقعي دست مي‌ زنند. در يك ديد كلي، مسكات نوعي شخصيت تبليغاتي است كه اثرات مهمي بر بازاريابي و برندينگ سازمان­ ها دارد.

اثرات مسكات بر برندينگ سازمان­ ها
منحصر به فرد بودن برند

با استفاده از اين عنصر در تبليغات و بازاريابي، مي­توان برند را در ميان ديگر برند ها به صورت برجسته ­تري نمايش داد، به طوري كه تاثير ماندگار تري در ذهن مخاطبان برند داشته باشد.

شخصيت بخشي به برند

با ايجاد كردن و طراحي يك شخصيت تبليغاتي، برند به چهره‌ اي با ويژگي‌ هاي خاص، مبدل خواهد شد. اين عامل باعث مي‌ شود تا ارتباط فيزيكي و عاطفي بيشتر و بهتري با مخاطبان به وجود آيد. با بكارگيري مسكات در بازاريابي و تبليغات، برند داراي ويژگي برجسته­اي خواهد شد. با اضافه كردن مسكات به تيم تبليغاتي و بازاريابي مي‌ توان چهره‌ اي كاملا دوستانه در تجارت برند معرفي كرد و از طريق شخصيت پردازي اين چهره، ويژگي‌ هاي مد نظر را در اين چهره تبليغاتي، پياده سازي نمود.

ماندگاري برند در ذهن مخاطب

تاثيري كه مسكات تبليغاتي بر روي برند مي‌ گذارد از بعد روانشناسي مشتري قابل بررسي است. افراد با ديدن مسكات خاص يك برند، آن را خواه و ناخواه در ذهن خواهند سپرد. حال اگر طرح درست و اصولي براي مسكات يك برند انتخاب شده باشد، اين ماندگاري در ذهن هر بار بيشتر و بيشتر مي‌ شود. به دنبال ماندگاري تصوير در ذهن مشتري و كاربر، اعتماد ميان مخاطبان و برند ايجاد مي­گردد. همين اعتماد منجر به خريد، ترافيك سايت، حمايت، سوشيال سيگنال، وفاداري و بازاريابي دهان به دهان برند خواهد داشت. مطالعات نشان داده است كه مشتريان، كسب و كارهاي داراي مسكات را قابل اعتمادتر و اصيل‌ تر تلقي مي‌ كنند. از طرفي ماندگاري تصوير در ذهن انسان، بيشتر از متن و شعار است. براي همين به آن مي‌ توان به چشم تكه‌ اي از پازل برندينگ نگاه نمود.

ويژگي‌ هاي مسكات
تقويت كردن ارتباط با مخاطب

يكي از ويژگي‌ هاي اساسي مسكات‌ ها اين است كه اين نوع از نمادها و نشان‌ ها، روش ارتباطي مفيدي بين كاربر يك محصول و خود محصول، ايجاد خواهد نمود. در حقيقت با به كارگيري اين امكان، مي‌ توان به سرعت، به انتقال پيام به مخاطب دست زد و از تاثير آن نيز مطمئن بود. مسكات‌‌ ها داراي اشكال مختلفي هستند و به شيوه‌ هاي مختلفي، طراحي مي‌ شوند. اين عناصر مي‌ توانند با استفاده از حالت‌ هاي متفاوت، طراحي شوند. از جمله، اين نمادها مي‌ توانند با حالت‌ هاي مختلف چهره، پيام‌ هاي بصري ويژه‌ اي را به وجود بياورند. از طرف ديگر با استفاده از امكانات گرافيكي، مي‌ توان خلق و خوي مد نظر كاربر را نيز به اين شخصيت‌ ها اضافه كرد.

شخصيت پردازي مناسب

از جمله ويژگي‌ هاي مسكات‌ ها اين است كه اين عناصر، بايد بازتاب دهنده كليه خصوصيات يك كاراكتر باشند. از طرف ديگر، لازم است در طراحي اين نمادها، از كليه روش‌ هاي لازم براي رتبه بندي محصول مورد نظر يك برند استفاده شده باشد. براي طراحي اثر بخش اين نمادها و شخصيت پردازي بهتر، مي‌ توان از چهره‌ هاي جذاب و به ياد ماندني استفاده كرد.

جذابيت

مسكات‌ ها مي‌ توانند محرك‌ هاي احساسي خاصي را در ذهن مخاطبان به وجود آورند و از طرف ديگر، به هم زباني يك برند با كاربر، كمك كنند. اين عامل نيز موجب مي‌ شود تا يك محصول به عنوان محصولي كاربر محور، شناخته شود.

ماندگاري در ذهن مخاطب

به طور معمول، تصاوير بيشتر از متون، در ذهن‌ ها جاي مي‌ گيرند و مسكات‌ ها به دليل اينكه تصاويري هستند با ويژگي‌ هاي انساني، مي‌ توانند تمامي حافظه كاربران را اشغال كنند و در آن، باقي بمانند.

تفاوت مسكات با كاراكتر
مسكات، در حقيقت نوعي كاراكتر است كه از آن، در زمينه تبليغات و بازاريابي محصولات تجاري، استفاده مي‌ شود. اين نماد، قرار است براي برند و محصول، خوش شانسي به همراه داشته باشد. به ويژه، شخصيتي كه قرار است به يك سازمان و يا لوگو و يا رويدادي خاص، مرتبط باشد. بنابراين مي‌ توان گفت خلق يك كاراكتر و خلق يك مسكات، با يكديگر داراي تفاوت‌ هايي است. در حقيقت لازم به ذكر است كه تفاوت عمده اين دو، در اين است كه مسكات‌ ها داراي بهره برداري‌ هاي متنوعي هستند. بنابراين لازم است حتما با ذاتي كاملا كاربردي، طراحي شوند.

اصول طراحي مسكات
يكي از نكات مهمي كه در انتخاب مسكات يك برند بايد مورد توجه قرار گيرد، اصول طراحي مسكات برند است، كه در ادامه به اختصار به معرفي اين اصول پرداخته مي­ شود.

انتخاب نوع كاراكتر مسكات برند

نوع كاراكتر بايد كاملا متناسب با نوع كسب و كار، خدمات و محصولات برند باشد. در اين راستا، هماهنگي و مشابهت نوع مسكات با نوع برند، قدرت آن را در پروسه بازاريابي و برندينگ چند برابر خواهد كرد.

انتخاب استراتژي توليد محتوا

قرار است اين شخصيت برند چه كارهايي براي كسب و كار برند انجام دهد؟ در قدم نخست مي­بايست يك پلن بازاريابي اصولي و گام به گام بايد براي آن طراحي گردد. نوع فعاليت مسكات، پلتفرمي كه در آن به كار برده مي‌ شود از جمله سايت، اينستاگرام، يوتيوب و …

و اينكه آيا براي معرفي محصول به كار مي‌ رود يا وظايفي گسترده‌ تر را بر دوش خواهد داشت؟ اين هم بخشي از طراحي اصولي كاراكتر تبليغاتي مسكات خواهد بود.

انتخاب گريم و حالات بدني و ظاهري

در اين مرحله مي­­بايست نوع حالات بدن، طرز راه رفتن، ايستادن، حالات چهره، رنگ و … را نيز به خوبي تعريف نمود. چرا كه در اين مرحله شخصيت خاص برند ايجاد خواهد شد.

طراحي نهايي

در نهايت نيز طرح‌ هاي نهايي مورد تاييد بايد در حالت‌ هاي مختلف وارد برنامه‌ ها و نرم‌ افزار هاي تخصصي شوند. تمامي طرح­ها مي­بايست قابليت به كار رفتن در لوگو موشن، انيميشن و موشن گرافي را داشته باشند.

انواع مسكات برند
مسكات انساني

اين نوع كاراكتر مي‌ تواند يك شخصيت واقعي را نمايش دهد. مانند مسكات KFC كه شخصيت بنيان‌ گذار آن يعني Colonel Sanders است. يا اينكه از يك شخصيت انساني و غيرواقعي براي طرح استفاده كرد. مانند سوپر قهرمان mr.Clean

مسكات حيواني

شخصيت‌ هاي حيواني به طور گسترده در طراحي مسكات برند به كار مي‌ روند. برخي از برندها از يك حيوان خاص براي مسكات خود استفاده مي‌ كنند چرا كه ارتباط قوي ميان شخصيت حيواني و محصولات آن‌ ها وجود دارد. مانند شير و گاو كه در برندهاي محصولات لبني داخل كشور خودمان نيز زياد به كار مي‌ رود. يا گربه به خاطر طناز بودن و سگ به خاطر وفادار و بازيگوش بودن. يك نمونه عالي از مسكات حيواني، محصولات پنيري Fromageries Bel است كه يك گاو ماده خندان به زيبايي براي آن طراحي شده است.

مسكات اشيا

مسكات اشيا نيز به دو گروه تقسيم مي­شود. در دسته اول، از شي به‌ عنوان ساختن بدنه كاراكتر استفاده مي‌ شود. مانند كاري كه برند Michelin Man كرده و بدن كاراكتر از تعدادي تاير ساخته شده است. در دسته دوم، به اشيا حالت زنده بودن (صورت و دست و پا) داده مي‌ شود. مانند آن چيزي كه در شكلات‌ هاي سخنگوي برند M&M مي‌ بينيم.

​

​

چه برند هايي مي‌ توانند از مسكات استفاده نمايند؟
اما چه برندها و چه نوع شركت‌ هايي مي‌ توانند از اين قابليت به عنوان معرف برند خود استفاده نمايند؟ يكي از مزيت‌ هاي اصلي چنين طرحي در اين است كه هيچ محدوديتي از اين بابت وجود نداشته و هر توليد كننده‌ اي با هر نوع محصولي كه دارد مي‌ تواند از طراحي لوگو مسكات براي برندينگ خود بهره ببرد.

وجود تجربيات موفق در ميان برند هاي گوناگون مانند شركت‌ هاي غذايي، الكتريكي، توليد لوازم خانگي، شبكه‌ هاي تلويزيوني، شركت‌ هاي تجاري، توليد كننده‌ هاي لباس و محصولات ورزشي و حتي همايش‌ ها و مسابقات و .. باعث شده تا امكان استفاده از اين نوع تبليغات براي هر شركتي و هر برندي وجود داشته باشد.

نمونه هاي مسكات ايراني و خارجي
برند هاي زيادي در داخل و خارج از كشور به سراغ كاراكتر تبليغاتي برند مي‌روند تا بتوانند عمق حضور خود در عرصه تجارت جهاني را بهبود ببخشند. اما در اين ميان، تعداد زيادي با شكست مواجه خواهند شد. براي جلوگيري از شكست در سفارش مسكات برند، رعايت چند نكته حائز اهميت است. اول اينكه مي­بايست نوع برند و كسب و كار مشخص گردد.

​

​

سپس بايد به اين نكته توجه گردد كه كه كدام نوع تصوير و شخصيت بهتر مي‌ تواند نوع شخصيت برند را بازتاب دهد، كه توجه به ويژگي منحصر بفرد بودن كاراكتر مسكات در اين بخش حائز اهميت است. بهتر است كه هيچگونه شباهتي ميان طرح مسكات يك برند با ساير برند ها وجود نداشته باشد، چرا كه به احتمال زياد در جهت عكس عمل خواهد كرد.

نمونه مسكات ‌برند هاي خارجي

KFC: چهره موسس به‌ عنوان لوگو مسكات به كار رفته است.
MICHELIN MAN: يك كاراكتر طراحي شده دقيقا مناسب با نوع برند
PEANUT BY PLANTERS: اين برند امسال، صد ساله مي‌ شود. جالب است بدانيد كه طرح كاراكتر آن را يك پسر بچه 14 ساله در سال 1916 طراحي كرده است. طرحي كه تا به امروز باقي مانده است.
گاو خندانLAUGHING COW : اين طرح نيز در سال 1921 طراحي شده و حسابي در دل مشتريان جاي گرفته است.
ميكي موس: كاراكتر مشهور كمپاني ديزني است كه براي هر كسي جذاب و قابل شناسايي است.
​ ​

COCO: يك ميمون شخصيت كارتوني كه در سال 1963 طراحي شد.
POPPIN FRESH BY PILLSBURY: يك مسكات اشيا كه در سال 1965 طراحي شد كه بر روي سر آن كلاه سر آشپزي و يك دستمال دور گردن وجود دارد.
نمونه مسكات ‌برند هاي داخلي

ميمون فانتزي چي توز: اين ميمون سوار بر موتور، براي همه ما آشنا است.
گاو محصولات لبني: آشنا ترين اين كاراكتر، بر روي برند روزانه است.
بيسكويت مادر: يكي ديگر از نمونه كاراكتر هاي موفق داخلي است.
ربات بانك صادرات: اين ربات نيز يك نوع كاراكتر اشيا است كه به خوبي در تبليغات اين سيستم بانكي استفاده شده است.
خرس عمو يادگار شركت ايران رادياتور
ادامه مطلب

​

​ مقدمه رسانه چيست؟
با وجود تعاريف متنوعي كه براي رسانه وجود دارد، اگر بخواهيم تعريفي كلي ارائه شود مي توان گفت؛

هر ابزار، روش و وسيله‌ اي كه براي ارتباط به‌ كار برود، رسانه است يا رسانه را به صورت تكنولوژي‌ هايي كه پيام‌ ها را به مخاطباني در نقاط مختلف (منطقه، كشور و حتي جهان) منتقل مي‌ كنند تعريف مي كنيم.

اصطلاح رسانه (Media)، در كاربرد مدرن خود در رابطه با كانالهاي ارتباطي اولين بار توسط مارشال مك لوهان، نظريه‌ پرداز كانادايي در حوزه ارتباطات مورد استفاده قرار گرفت و اما واژه رسانه در زبان فارسي واژه نسبتاً جديدي محسوب مي‌ شود.

اين واژه كه گاه به معناي مفرد و گاه به معناي جمع به كار مي‌ رود، معادلي براي واژه Medium (رسانه) و نيز Media (رسانه‌ ها) است.

نويسندگاني مانند هاوارد رينگولد اولين رسانه‌ ها را نقاشي در غارها و در ادامه به مواردي مانند فرستادن پيام با دود آتش و …

و در ادامه­ آن نوشتن نامه و فرستادن آنها با پيك‌ ها (براي مثال چاپار در ايران) را ابتداي رسانه مي‌ دانند.

پس مي‌ توان گفت رسانه از گذشته تا امروز از دود آتش و كبوتر نامه‌ بر تا روزنامه، سينما و راديو، تلويزيون، پايگاه هاي اينترنتي، شبكه‌ هاي اجتماعي و بازي‌ هاي كامپيوتري گسترش پيدا كرده‌ است.

سه مولفه اصلي رسانه شامل پيام يا محتوا، مخاطب و بستر ارتباطي مي باشد.

​

شكل1- سه مولفه اصلي رسانه

رسانه‌ ها بستر و مجاري طبيعي تهيه و توزيع اطلاعات در جامعه براي شهروندان هستند و موجب مي‌ شوند كه نيروهاي اجتماعي ضمن وقوف و آگاهي به حقوق خويش، سهم خود را از قدرت طلب نمايند.

پيدايش انواع رسانه‌ هاي نوين، شيوه اطلاع رساني را دگرگون كرده است.

به طوري كه رسانه در ميان رويداد و مردم، مسيري مجازي ايجاد كرده و در مدل‌ هاي رسمي، نيمه رسمي يا غير رسمي كه بر خبرگزاري‌ ها و سايت‌ هاي رسمي، وبلاگ‌ ها و سايت‌ هاي نسبتا معتبر دلالت دارد، ساز و كار خاصي براي امر اطلاع رساني و اطلاع‌ يابي تعريف كرده است.

پيدايش و توسعه رسانه‌ هاي غير رسمي يا نيمه رسمي جهاني با عنوان وبلاگ نيز كه روزانه بر تعداد آن ها افزوده مي‌ شود.

تاثير بسزايي بر امر اطلاع رساني در مدل‌ هاي جديد با محوريت كاربر دارد.

اين مسئله حجم محتواي توليد شده را در جهان تا حد زيادي افزايش مي‌ دهد، از سويي ديگر ميزان مشاركت اجتماعي كاربران را بيشتر كرده و به موازات آن آگاهي روزآمد كاربران را نيز ارتقاء مي‌ بخشد.

در نتيجه ورود به عصر جامعه اطلاعاتي و تولد و گسترش رسانه‌ هاي الكترونيكي و اينترنتي، مرز ميان رويداد و مردم را باريك‌ تر از قبل معرفي كرده است.

تفاوت رسانه با ابزارهاي رسانه‌ اي
معمولاً در گفتگوها و نوشته‌ ها، دو اصطلاح رسانه و ابزار رسانه‌ اي به صورت مترادف به‌ كار مي‌ روند؛

اين كار نادرست نيست و حتي در متن‌ هاي تخصصي هم رواج دارد.

اما با اين وجود كه اين دو كلمه را به جاي هم به‌ كار مي‌ بريم، مهم است كه در ذهن خود، به تفاوت ميان آن دو توجه داشته باشيم:

روزنامه، شبكه‌ هاي اجتماعي، راديو، تلويزيون و …

همگي ابزارهاي رسانه‌ اي هستند و مي‌ توانند نقش بستر ارتباطي را ايفا كنند.

اما رسانه زماني شكل مي‌ گيرد كه پيام (محتوا) نيز وجود داشته باشد و ضمناً مخاطباني هم براي دريافت آن پيام باشند.

از آن‌ جا كه در دنياي امروز، ابزارهاي رسانه‌ اي بسيار ساده‌ تر، سريع‌ تر و ارزان‌ تر از گذشته در اختيار ما قرار مي‌ گيرند، افراد بسياري به اشتباه فكر مي‌ كنند، دسترسي به رسانه نيز به همين سادگي مهيا است.

در حالي كه ساختن رسانه بر پايه ابزارهاي رسانه‌ اي، كاري دشوار است و به تلاش، تجربه و تخصص نياز دارد.

داشتن يك وب‌ سايت، يك پيج در شبكه‌ هاي اجتماعي، انتشار پادكست، مجله يا كتاب، به خودي خود به معناي شكل‌ گيري يك رسانه نيست.

رسانه‌ هاي جمعي يا رسانه‌ هاي گروهي
رسانه انبوه يا رسانه گروهي يا رسانه جمعي (Mass Media) به رسانه‌ هايي گفته مي‌ شوند كه فرستنده به وسيله آن‌ها مي‌تواند پيام خود را به حجم وسيعي از مخاطبان برساند. رسانه گروهي دو ويژگي كليدي دارد:

ارتباط One-to-Many يا OMC يك فرستنده با تعداد زيادي مخاطب، ارتباط يك سويه يا Uni-directional Communication  فقط از سمت فرستنده به گيرنده.

مي‌توان گفت كه ارتباط يك‌سويه در دنياي فعلي تقريباً وجود ندارد و حتي راديو و تلويزيون هم با نامه، پيامك، ايميل و…

از مخاطبان خود بازخورد مي‌ گيرند.

اگر بخواهيم مثال‌ هايي براي رسانه گروهي بزنيم مي‌ توانيم به:

روزنامه، كتاب، مجلات و..
سينما
راديو
تلويزيون
اينترنت
و…
رسانه‌ هاي اجتماعي
با توسعه فناوري اطلاعات شكل ديگري از رسانه‌ هاي ارتباطي به وجود آمدند كه با رسانه‌ هاي جمعي (Mass Media)  تفاوت داشتند:

رسانه‌ هايي كه امروزه به عنوان رسانه‌ هاي اجتماعي يا (Social Media) شناخته مي‌ شوند.

ويژگي رسانه‌ هاي اجتماعي اين است كه زمينه  ارتباط دو سويه (تعاملي) را ميان فرستنده و مخاطب فراهم مي‌ كنند.

در اين رسانه‌ ها، همچنان يك سمتِ رابطه، قدرت و تسلط بيشتري دارد (فرستنده).

اما طرف دوم هم، به علت زيرساخت موجود، خود را در تعامل دو سويه با او مي‌ بيند.

​

شكل 2- رسانه هاي اجتماعي

با وجودي كه ممكن است رسانه هاي اجتماعي و شبكه هاي اجتماعي هر دو از يك ابزار رسانه‌ اي  (مثلاً موبايل يا كامپيوتر) استفاده كنند.

اما نبايد آنها را با هم اشتباه بگيريم. هدف رسانه اجتماعي ارتباط دوسويه بين صاحب رسانه و مخاطب رسانه است.

اما در شبكه اجتماعي، هدف اصلي ايجاد ارتباط ميان مخاطبان يا مشتريان يا افرادي است كه همگي در يك سطح از قدرت و اختيار قرار مي‌ گيرند.

​

شكل 3- تفاوت شبكه اجتماعي و رسانه اجتماعي

قديمي‌ ترين الگوي رسانه، الگوي رسانه هاي جمعي محسوب مي‌ شود كه صاحب رسانه پيام را مي‌ فرستاد و همه‌ مخاطبان صرفاً در نقش دريافت كننده بودند. بهترين نمونه از رسانه جمعي، راديو، تلويزيون، روزنامه و بيلبورد است. در رسانه‌ هاي جمعي دو اتفاق مي‌ افتد. يكي اينكه تعداد مخاطب زياد است و ديگر اينكه فرستنده با گيرنده ارتباط دو طرفه ندارد يا طرف دوم ارتباط بسيار ضعيف است. در واقع انگار به مخاطب پشت كرده‌ ايد و با او حرف مي‌ زنيد.

كافي است روزنامه يا تلويزيون را به عنوان رسانه جمعي با استفاده از پيامك تبليغاتي به عنوان يك رسانه اجتماعي مقايسه كنيد.

شما پيامكي براي يك ميليون نفر ارسال مي‌ كنيد و پس از معرفي محصول، مي‌ گوييد اگر به محصول علاقمند هستند عدد يك يا دو يا هر چيز ديگري را براي شما ارسال كنند.

سامانه ارسال پيامك در مقايسه با راديو يا روزنامه بسيار ساده‌ تر و ابتدايي‌ تر به نظر مي‌ رسد.

اما واقعيت اين است كه سيستم ارسال پيامك يك رسانه اجتماعي و راديو يك رسانه جمعي است.

​

شكل 4- مثالي از يك رسانه اجتماعي

انواع رسانه
رسانه در طول حيات بشر داراي تغيير و تحولاتي شده كه در اينجا به پنج بخش تقسيم شده است.

دوره اول:

در اين دوره رسانه‌ ها شنيداري بودند مثل افرادي كه اخبار را به گوش هم مي‌ رساندند، يا واعظاني كه درس دين به افراد مي دادند.

دوره دوم:

به اين دوره، دوره نوشتاري گويند. به علت بي‌ سوادي افراد و سخت بودن كتابت و حتي نبودن كاغذ و قلم رسانه نوشتاري دير تر از شنيداري فراگير شد.

با گسترش اسلام روز‌ به‌ روز بر افراد با‌ سواد افزوده شد و پس از آن با اختراع دستگاه چاپ، نوشته‌ ها و كتب و رسانه‌ هاي نوشتاري افزايش يافت.

دوره سوم:

بعد از گسترش رسانه شنيداري و نوشتاري نوبت به رسانه ديداري مي‌ رسد كه با شنيداري همراه مي‌ شود.
با ايجاد رسانه‌ هاي ديداري و شنيداري ذهن انسان درگير اين نوع رسانه شد، زيرا؛

كه تا قبل از آن با رسانه‌ اي كه جلوه بصري داشته باشد رو‌ به‌ رو نشده بود و جذابيت خاصي برايش داشت.

اختراع تلويزيون و راديو و در اين دوره انقلابي بزرگ بود.

دوره چهارم:

عصر حاضر را دوره چهارم مي‌ نامند، ما در دوره چهارم انتخاب مي‌ كنيم چه ببينيم و چه چيزي به گوش ما برسد.

گسترش اينترنت اين امكان را به افراد مي‌ دهد تا خودش براي ديدن تلويزيون و فيلم، برنامه ريزي كند و ليست پخش مربوط به خودش را داشته باشد.

روزگاري بود كه انسان به دنبال رسانه مي‌ دويد اما حالا رسانه به دنبال انسان است، تا از علايق او با خبر شود و اطلاعات مورد علاقه مخاطب را به او برساند.

دوره پنجم:

با توجه به پيشرفت‌ هايي كه ديده مي‌ شود، در ادامه با دنياي واقعيت مجازي روبه رو خواهيم شد كه روز به‌ روز به اين رسانه نزديك و نزديك‌ تر مي‌ شويم‌.

در اينجا به انواع رسانه هاي دوره پنجم پرداخته مي شود.

حدود سه دهه قبل، وقتي شركت نوكيا مي‌ خواست فعاليت‌ هاي رسانه‌ اي خود را دسته‌ بندي و بررسي كند، همه‌ اين فعاليت‌ ها را به سه بخش تقسيم كرد.

بخشي از اين فعاليت‌ ها، در قالب رسانه‌ هايي انجام مي‌ شدند كه در مالكيت كامل نوكيا بودند (مثلاً وب‌ سايت رسمي نوكيا).

بخش ديگري از فعاليت‌ هاي رسانه‌ اي، به اجاره‌ كردن فضاي رسانه‌ اي از رسانه‌ هاي ديگران اختصاص داشت.

مثلاً وقتي نوكيا بيلبورد هايي را اجاره مي‌ كرد كه روي آن‌ ها تبليغ كند يا تيزر هاي تلويزيوني مي‌ ساخت و در شبكه‌ هاي مختلف پخش مي‌ كرد، به اجاره كردن فضاي رسانه‌ اي روي آورده بود.

در نوكيا براي دسته سوم، يك نام جالب انتخاب كردند:

Earned Media پوشش رسانه‌ اي يا فرصت‌ هاي رسانه‌ اي كه بدون پرداخت مستقيم پول كسب شده‌ اند.

البته به دست آوردن Earned Media معمولاً بي‌ هزينه نيست؛ اما شما هزينه‌ آن را به شكل مستقيم پرداخت نمي‌ كنيد.

يك كسب و كار، بايد براي كيفيت و رضايت مشتريان، هزينه‌ هاي بسياري انجام دهد تا در نهايت اين تلاش‌ ها و هزينه‌ ها، به شكل گزارش‌ هاي خوب و مثبت، از رسانه‌ هاي مختلف سر در بياورند.

​

شكل 5- سه نوع رسانه

اهميت رسانه در كسب و كار
اگر كمي در بازار كسب و كار فعاليت كرده باشيد،‌ يا مدتي مديريت يك مجموعه (انتفاعي يا غيرانتفاعي) را در اختيار داشته باشيد.

يا حتي در حال تجربه‌ نخستين روزها و ماه‌ هاي كار آفريني باشيد، احتمالاً اين سوال برايتان پيش آمده است كه آيا ما به رسانه نياز داريم؟

اين سوال، هميشه ساده و صريح و مستقيم روي ميز شما قرار نمي‌ گيرد.

گاهي اوقات در خلوت خود، هنگام برنامه‌ ريزي و تعيين استراتژي كسب و كار، به اين سوال فكر مي‌ كنيد.

برخي مواقع، همكارانتان از شما مي‌ خواهند كه در برنامه ريزي و تعيين بودجه، سهمي هم براي حضور رسانه‌ اي يا توسعه رسانه‌ ها در نظر بگيريد.

گاهي هم، فرصت‌ هاي غير منتظره‌‌ اي رسانه‌ اي پيش مي‌آيد كه بايد در مورد استفاده كردن يا استفاده نكردن از آنها تصميم بگيريد.

مثلاً شايد براي شما هم چنين تجربه‌ اي پيش آمده باشد:

يكي از دوستان‌‌تان ارتباط خوبي با تهيه كننده‌ يك برنامه تلويزيوني دارد.

به شما گفته‌ اند كه اگر اسپانسر آن برنامه بشويد، مي‌ توانيد به عنوان يك كار آفرين موفق در آن شركت كنيد.

آيا اين پيشنهاد يك فرصت جذاب است؟

اين فرصت چقدر ارزش دارد؟

چگونه مي‌ توانيد در مورد توجيه‌ پذير بودن يا نبودن اين پيشنهاد تصميم بگيريد و قضاوت كنيد؟

جواني كه ادمين يك كانال تلگرام با ۱۰۰ هزار عضو است، به شما پيشنهاد مي‌كند كه كانال را از او بخريد و براي شركت خود مورد استفاده قرار دهيد.

او توضيح مي‌ دهد كه از اين شيوه امرار معاش مي‌ كند و حتي اگر كانال تلگرام برايتان جذاب نيست، چند اكانت اينستاگرام پرمخاطب و يكي دو توييتر خوب هم دارد.

او حتي يك مجله‌ آنلاين خوب هم مي‌ شناسد كه مديرانش علاقمند هستند آن را بفروشند و مالكيتش را واگذار كنند.

مستقل از اينكه چنين فردي را صاحب رسانه يا خالق رسانه يا دلال رسانه بناميد، اصل مسئله عوض نمي‌ شود.

آيا كسب و كار شما به رسانه نياز دارد؟

اگر چنين نيازي وجود دارد، يك رسانه با مخاطب مشخص، براي شما چقدر مي‌ ارزد؟

براي اينكه بتوانيد در مورد پيشنهاد هايي شبيه موارد فوق، درست تصميم بگيريد و ارزيابي اقتصادي و استراتژيك مناسب انجام دهيد، لازم است ابتدا به اين سوال پاسخ دهيد كه:

كسب و كار ما با خريد يا اجاره يك رسانه چه هدفي را دنبال مي‌ كند؟

اﻫﻤﯿﺖ ﮐﺎرﺑﺮد رﺳﺎﻧﻪ‌ ﻫﺎ در انواع كسب و كار را مي توان در بندهاي زير خلاصه كرد:

شكل دهي تجارب يادگيري دست اول و يا تزديك ﺑﻪ آن
اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿﺰه ﯾﺎدﮔﯿﺮي و ﻛﻤك ﺑﻪ ﺗﺪاوم آن
ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ در زﻣﺎن آﻣﻮزش
ارﺗﺒﺎط آﺳﺎن‌ ﺗﺮ و ﺗﻔﻬﯿﻢ ﺑﻬﺘﺮ
ﺷﻜﻞ‌دﻫﯽ ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﺳﺮﯾﻊ‌ﺗﺮ ، ﻋﻤﯿﻖ‌ ﺗﺮ و ﭘﺎﯾﺪار ﺗﺮ
ﺷﻜﻞ‌ دﻫﯽ ﺗﺠﺎرب ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ
مديريت رسانه در كسب و كار
اگر ده يا بيست سال قبل، اصطلاح مديريت رسانه (Media Management) را مي‌شنيديم، احتمالاً فكر مي‌كرديم كه موضوع بحث، به فعالان راديو و تلويزيون يا خبر گزاري‌ ها و روزنامه‌ هاي كثيرالانتشار مربوط است. اما با ظهور و توسعه‌ي فناوري اطلاعات و ابزارهاي ديجيتال، مفهوم رسانه متحول شد و مديريت رسانه معناي گسترده‌ تري پيدا كرد. امروز تقريباً تمام كساني كه در زمينه‌ي ديجيتال ماركتينگ يا استراتژي محتوا و بازاريابي محتوايي فعاليت مي‌كنند، فعال حوزه‌ رسانه محسوب مي‌ شوند؛ حتي اگر چنين تعبيري را صريحاً در مورد خود به‌كار نبرند.

دو اصطلاح وجود دارند كه مفاهيم متفاوتي را پوشش مي‌ دهند، اما چون موضوع هر دوِ آن‌ ها رسانه است.

گاهي اوقات، تشخيص مرز اين دو اصطلاح دشوار مي‌ شود:

مديريت رسانه (Media Management)
سواد رسانه‌ اي (Media Literacy)
همان‌ طور كه مي‌ توانيد حدس بزنيد، سواد رسانه‌ اي براي همه‌ مخاطبان رسانه لازم و ضروري است.

به عبارت ديگر، يكي از سواد هاي ضروري براي زندگي در دنياي امروزي، سواد رسانه‌ اي است.

در حالي كه مديريت رسانه تخصصي است كه مديران رسانه‌ ها و فعالان حوزه‌ رسانه به آن احتياج دارند.

اين تفاوت را گاهي به صورت زير توضيح مي‌ دهند:

مديريت رسانه، جنبه‌ عرضه (supply-side) را در فضاي رسانه مورد توجه قرار مي‌ دهد و سواد رسانه به بخش تقاضا (demand-side) مي‌ پردازد.

اما اين نكته را هم بايد به خاطر داشته باشيم كه در بسياري از رسانه‌ ها، امروز نقش عرضه‌ كننده و مصرف‌ كننده تركيب شده است.

وقتي خبري را در رسانه‌ اي ديگر مي‌ خوانيد و مي‌ بينيد و آن را در رسانه‌ خود بازنشر مي‌ كنيد (يا درباره‌ اش نقد و تحليل و گزارشي مي‌ نويسيد).

بايد بتوانيد خبر اوليه را از نظر محتوا و منبع و ساير مشخصات، ارزيابي كنيد.

در غير اين صورت، ممكن است گرفتار بازي‌ هاي رسانه‌‌هاي ديگر شويد و هزينه‌ هاي ناخواسته و گاه غير قابل‌ جبراني به شما تحميل شود.

دستاوردهاي توسعه رسانه هاي ديجيتال براي كسب و كارها
توسعه‌ رسانه‌ هاي ديجيتال و فراهم شدن امكان دسترسي ارزان‌ قيمت به پلتفرم هاي اجتماعي و شبكه هاي اجتماعي، فرصت‌ها و دستاوردهاي فراواني را براي كسب و كارها به همراه داشته است.

همه‌ ما كمابيش با اين فرصت‌ ها آشنا هستيم.

بنابر اين، صرفاً به چند مورد از اين دستاورد ها در حد نمونه اشاره مي‌ كنيم:

كاهش هزينه‌ دسترسي به مخاطبان و مشتريان. به زبان ساده‌ تر: كاهش هزينه‌ ها تبليغات، برند سازي و جذب مشتري
افزايش سرعت، دقت و كيفيت ارتباط (به ويژه با فراهم آمدن امكان ارتباط دو طرفه در مقايسه با رسانه هاي انبوه سنتي
فراهم آمدن امكان سنجش دقيق‌ تر اثربخشي فعاليت‌ ها
امكان مديريت بهتر و اثر بخش‌ تر بحران‌ ها و به‌ طور كلي، افزايش قدرت كسب و كارها در حوزه‌ روابط عمومي
فراهم آمدن فرصت در اختيار گرفتن مالكيت يك رسانه (علاوه بر اجاره كردن رسانه كه روش رايج در تبليغات بوده و هست، فرصت داشتن رسانه اختصاصي نيز براي كسب و كارها فراهم شده است).
كمتر كسي در ارزش اقتصادي و استراتژيك مزيت‌ هايي كه مطرح شد، ترديد دارد.

به همين علت است كه اغلب مديران كسب و كارها، از وب‌ سايت خود به عنوان يك رسانه ياد مي‌ كنند و نيز بر اين باورند كه حضور در شبكه هاي اجتماعي، ضروري و اجتناب‌ ناپذير است.

به عبارت ديگر، كمتر لازم مي‌ شود كه بخواهيد يك مدير را در زمينه‌ مفيد و موثر بودن رسانه هاي نوين قانع كنيد.

اما در مقابل، نكته‌ ديگري است كه معمولاً از چشم دور مي‌ ماند:

براي حضور موثر در رسانه‌ هاي ديجيتال، بايد دانش مديريت رسانه را تا حدي بشناسيم.

در غير اين صورت، هزينه‌ هاي اين حضور، به سادگي مي‌ تواند از دستاوردهاي آن بيشتر شود.

چند مورد از هزينه‌ هاي بالقوه و چالش‌ هاي پر اهميت در زمينه‌ استفاده‌ كسب و كارها از رسانه هاي ديجيتال در ادامه آورده شده است:

 قدرت مخرب رفتارهاي اشتباه

حضور گسترده‌ تر، به همان اندازه‌ كه دامنه اثر پيام‌ هاي درست و مثبت شما را افزايش مي‌ دهد.

مي‌ تواند فرصتي باشد تا خودتان، چار پايه‌ قدرت را از زير پايه‌ خود كنار بكشيد و سقوط كنيد.

مخاطبان در رسانه‌ هاي مختلف، حساسيت‌ هاي ويژه‌ خود را دارند و اشتباهات و خطاهاي كسب و كارها را هم الزاماً به‌سادگي نمي‌ بخشند.

به عنوان يك مثال ساده، تبليغ يك حراج يا فروش ويژه در زماني كه بخشي از كشور با بحراني انساني مانند سيل يا زلزله روبروست، مي‌ تواند احساسات مخاطبان را جريحه‌ دار كرده و خسارت‌ هاي فراوان مالي و اعتباري براي شما به بار بياورد.

 فراهم آمدن فرصت براي رفتارهاي مخرب و غير اخلاقي

با حضور در رسانه هاي ديجيتال، معمولاً همان‌ قدر كه دسترسي شما به مشتريان و مخاطبان بهتر مي‌ شود، دسترسي آن‌ ها هم به شما بهتر خواهد شد.

دشوارتر اين‌ كه معمولاً كساني هستند كه حتي مشتري شما هم نبوده‌ اند و نيستند.

اما نفع آن‌ ها در آسيب‌ ديدن شماست و حضور شما در رسانه‌ هاي ديجيتال، راه دسترسي آن‌ ها را نيز باز و هموارتر خواهد كرد.

به بيان ديگر، كمرنگ شدن موانع ارتباطي، هم‌ زمان مي‌ تواند فرصت و تهديد باشد.

فشار رقابت و دشواري جلب نظر مخاطب

هيجان راه‌ اندازي يك وب‌ سايت حرفه‌ اي، يك كانال جديد در تلگرام يا صفحه‌ تخصصي در اينستاگرام و ساير شبكه‌ هاي اجتماعي، به سرعت فروكش مي‌ كند؛

چرا كه متوجه مي‌ شويد شما نخستين كسي نيستيد كه به سراغ رسانه هاي ديجيتال و رسانه‌ سازي رفته‌ ايد.

احتمالاً بسياري از رقباي شما هم، حرف‌ هايي شبيه شما مي‌ زنند و محتوا هايي شبيه آن‌ چه شما عرضه مي‌ كنيد، عرضه كرده‌ اند.

اگر تا به حال، در زمينه‌ي محصول و خدمات خود، در پي ارزش آفريني و پياده‌سازي استراتژي تمايز بوديد و فكر مي‌كرديد كه رسانه‌هاي اجتماعي، كمي كارتان را سبك خواهند كرد، به سرعت متوجه مي‌شويد كه چالش ارزش آفريني و تمايز، دو برابر شده و اكنون بايد همان مسئله‌ها را در زمين بازي جديد هم حل كنيد.

به بيان ديگر مي‌ توان گفت كه در اختيار گرفتن يا راه اندازي يك رسانه، به معناي ورود به يك اكوسيستم از رسانه‌ ها است كه همگي در آن اكوسيستم، در يك تنازع براي بقا و استفاده از منابع محدود (توجهِ مخاطبان) گرفتار هستند.

ابزاري كه در اختيار...

ادامه مطلب

​

​ چكيده تاثير تهويه در بهداشت رستوران
تاثير تهويه در بهداشت رستوران: با توجه به اهميت و ضرورت وجود شرايط بهداشتي در صنعت رستوران اين تحقيق با بررسي نقش تهويه در صنعت رستوران انجام شده است.

در اين مقاله به به شرايط و ويژگي هاي تهويه مناسب براي رستوران ها مي پردازيم.

و نتيجه ميگيرم كه داشتن يك محيط كاملا بهداشت و مجهز به سيستم تهويه مناسب منجر به افزايش بهروري كاركنان و افزايش اشتياق مشتريان و رضايتمندي آنها مي شود.

بر خلاف آنچه كه از سيستم تهويه تصور مي شود، كنترل شرايط آب و هوايي داخل ساختمان و برآورده كردن نيازهاي انسان و محيط و نزديك تر كردن آن به شرايط ايده آل آسايش، كاري بس دشوار بوده و طراحي مهندسي توسط مهندسان مجرب در زمينه تهويه مطبوع را مي طلبد.

آنچه كه مسئله طراحي و انتخاب بهترين سيستم را براي مكاني خاص مشكل مي كند اين است كه علاوه بر شناسايي نيازهاي اساسي هر مكان و اولويت بندي و تامين آنها بايستي سيستمي از ميان ده ها گزينه انتخاب شود كه هزينه هاي راه اندازي اوليه و جاري، تعمير و نگهداري و غيره نيز براي مالك توجيه اقتصادي داشته باشد.

مقدمه تاثير تهويه در بهداشت رستوران
تاثير تهويه در بهداشت رستوران: يكي از مواردي كه در سلامت افراد جامعه دخالت دارد توجه به مراكز تهيه و فروش مواد غذايي مانند رستوران ها مي باشد.

بنابر اين رعايت اصول و مباني بهداشت محيط نقش مهمي را در صنعت رستوران دارا مي باشد.

وقتي صحبت از بهداشت در ميان مي آيد ممكن است نكات و كارهايي كه باعث تميز شدن و براق شدن تجهيزات و محيط مي شود به ذهنمان خطور مي كند در حاليكه بهداشت محيط شامل:

آب سالم
نور كافي
سر وصدا
حشرات موذي
فاضلاب
تهويه
جلو گيري از انتشار آلودگي ميباشد.
داشتن تهويه مناسب براي آشپزخانه هاي صنعتي و رستوران ها امري ضروري براي كاركنان و سلامت مشتريان و همچنين بهداشت مواد غذايي مي باشد.

تهويه نا مناسب مي تواند منجر به كاهش ايمني و بهداشت، كاهش بهره وري كاركنان، افزايش مصرف سوخت، آب و برق، نارضايتي همسايگان و از همه مهم تر كاهش اشتياق مشتريان و عدم رضايت آنها مي شود.

رستوران ها نياز به سيستم تهويه چند منظوره دارند.

يك سيستم تهويه بر جمع آوري و جذب بوي غذا و به حداقل رساندن دود و بخارات حاصل از فرآيند پخت و پز و يك سيستم تهويه مطبوع (HVAC) جهت متعادل سازي دمايي و رطوبتي دماي داخل رستوران براي كاركنان و مشتريان مي باشد.

عدم توجه به تهويه مناسب در يك رستوران علاوه بر خراب شدن دستگاه ها و يا بروز آسيب هايي براي كاركنان، منجر به از دست رفتن كسب و كار نيز مي شود.

آشپزخانه هاي رستوران ها و آشپزخانه هاي بزرگ بايد براي بيرون راندن هواي داخل و همچنين ايجاد جريان جديد هوا، از اگزاست فن هاي قدرتمند استفاده كنند.

​

مفهوم تهويه هوا:
لازم است در ابتدا بدانيد كيفيت هواي يك مكان با ميزان كربن دي‌ اكسيد، تركيبات آلي فرار (VOC) موجود در هوا، مقدار اكسيژن، دما، رطوبت و … اندازه گيري مي‌ شود.

تهويه هوا به معناي توزيع هواي تازه به داخل فضاي اتاق و ساختمان و خارج كردن هواي «بي‌كيفيت» از اتاق است.

روش‌ هاي مختلفي براي تهويه هوا وجود دارد:

روش طبيعي كه همان باز كردن درها و پنجره‌ ها براي افزايش گردش هوا است.
استفاده از سيستم‌ هاي تهويه هواي مكانيكي
سيستم‌ هاي هيبريدي
استفاده تركيبي از روش‌ هاي مختلف تهويه هوا
در تعريفي ديگر تهويه در ساختمان هاي امروزي به فرآيندهاي زير در فضاي داخل گفته مي شود:

سرمايش
گرمايش
تنظيم رطوبت
تامين هواي تازه با كنترل سرعت و جهت آن به
در واقع تهويه هوا شامل موارد بيشتري مانند موارد زير مي شود:

كنترل دقيق درجه حرارت
گردش مجدد هوا در ساختمان
تامين اكسيژن كافي
افزايش و يا كاهش رطوبت
كنترل دي اكسيد كربن
و نيز حذف بو ، دود ، گرد و خاك ، باكتري هاي موجود در هوا و …
فن تهويه براي رستوران و كاربردهاي آن
فن تهويه براي رستوران در حقيقت سيستم تهويه رستوران ها و آشپزخانه هاي صنعتي مي باشد.

كه شامل اجزائي نظير، فن مكش يا اگزاست فن، فن دمش يا هواي تازه، هود، كانال كشي سيستم تهويه و غيره مي باشد.

به طور كلي فن هاي رستوران و آشپزخانه ها صنعتي به دو دسته تقسيم مي شوند:

كه شامل، فن سانتريفيوژ با پروانه خم عقبي و فن سانتريفيوژ با پروانه خم جلويي هستند.

اتصالات جوشي و گالوانيزه همراه با نوع فن هاي تك جداره و دوجداره جزو سيستم هاي تهويه رايج در رستوران ها مي باشد.

امروزه شاهد رستوران هايي هستيم كه مطبخ آنها قابل مشاهده براي مشتريان مي باشد.

و از اين رو مي توانند بيشترين تأثير را بر مشتريان بگذارند و در كنار اعتماد آوري در آمد بيشتري كسب كنند؛

لذا بكارگيري سيستم و فن تهويه رستوران براي چنين رستوران هاي ممتازي از اهم برنامه ها و نيازهايشان مي باشد.

نمونه بارزي از فن هاي تهويه رستوران ها، اگزاست فن ها مي باشند.

كه مي توانند با ايجاد شرايط مطبوع محيط، تعادل دما مناسب با توجه به محيط، مكشي بو و رطوبت، ايجاد گردش هوا كاربردهايي گسترده داشته باشند.

تهويه براي آشپزخانه رستوران
آشپزخانه قلب رستوران شماست به همين خاطر بيشترين نياز به سيستم تهويه را دارد .

تهويه آشپز خانه شامل موارد زير است:

1-سيستم خنك كننده

در اكثر آشپز خانه ها تمام تجهيزات و دستگاه ها از قبيل، اجاق گاز، فر، منقل، يخچال، ماشين ظرفشويي و ...

در يك منطقه نسبتاً كوچك جا نمايي شده و همزمان روشن مي باشد.

اين موضوع به خصوص در فصل تابستان موجب گرم شدن و بالا رفتن دماي آشپزخانه به سطح دماي غير قابل تحمل برسد.

دماي بالا ي آشپز خانه نه تنها براي كاركنان آن مزاحمت ايجاد ميكند بلكه بر سود آوري رستوران شما نيز تاثير مي گذارد.

مطالعات نشان داده است كه ماكزيمم بهره وري كاركنان در دماي بين 71 تا 77 درجه فارنهايت (22 الي 25 درجه سانتي گراد) مي باشد.

لذا بر اساس توصيه سازمان OSHA تنظيمات ترموستات دستگاه هاي تهويه مطبوع در اين بازه دمايي قرار دارد.

بالا تر از دماي مطلوب احتمال رخ دادن هر نوع اشتباهي در آشپزخانه از قبيل آسيب شخصي تا تحويل سفارشات مي باشد.

گرماي بيش از حد آشپز خانه موجب كاركرد بيشتر كمپرسور هاي يخچال و فريزر مي شود و در نتيجه افزايش مصرف برق را به دنبال دارد.

البته اين نكته را به خاطر داشته باشيد كه دماي مناسب در آشپز خانه با ساير نقاط رستوران متفاوت است.

بهتر است از يك سيستم تهويه مطبوع جداگانه براي آشپزخانه استفاده نمائيد.

2-سيستم هود و هواكش

با فرآيند پخت و پز ، چربي ، دود و ذرات معلق در هوا آزاد مي شود ، كه مي تواند براي سلامت و تنفس كاركنان نا خوش آيند و خطرناك باشد.

مقررات سازمان بهداشت نصب هود هاي تهويه بر روي وسايل آشپزي را الزامي مي كند.

جهت آشنايي با استاندارد هود ها از قبيل ابعاد و قدرت مكش مي توانيد با كارشناسان تهويه كه تخصص اين كار را دارند مشورت نماييد.

شما مي توانيد با قرار دادن لوازم پخت پز مثل اجاق، فر و منقل تا حد ممكن به ديوار با محاط كردن فضاي مكش، كارايي هود خود را به حداكثر برسانيد.

لازم به ذكر است انواع هود آشپزخانه موجود است، پس شما مي بايست مطمعن باشيد هود نصب شده براي فيلتر كردن چربي طراحي شده است يا خير.

​

3-سيستم مهار آتش

ممكن است در حين كار آشپزان با اجاق يا منقل روغن يا وسيله اي ايجاد حريق نمايد.

بنابراين لازم مي باشد هود هاي تهويه مجهز به سيستم مهار آتش باشد.

سيستم مهار آتش همانند سيستم اطفا حريق ساختمان ها است كه از مواد شيميايي خشك يا گاز بي اثر مثل CO2 براي خاموش كرد آتش سوزي استفاده ميكند.

براي جلو گيري از آتش سوزي احتمالي بهتر است تميز كردن هود ها جزو برنامه كاركنان رستوران باشد.

تنظيم هواي خروجي و ورودي مي تواند كمك زيادي به بهينه سازي انرژي و دماي محل كار شما داشته باشد.

شايد رستوران شما داراي يك سيستم جامع تهويه باشد اما ممكن است در منطقه خاصي مشكل داشته باشيد.

مي توانيد از تكنسين تهويه بخواهيد تا با اصلاح يا اضافه كردن هواكش اگزاست يا هواكش تامين هوا يا يك دستگاه هواساز سيار يك محيط مطلوب و بي نقص تحويل شما دهد.

طراحي سيستم تهويه براي رستوران
جهت طراحي يك سيستم تهويه كارآمد و كم هزينه باري آشپزخانه و رستوران بايد موارد مختلفي مورد بررسي قرار بگيرد:

1: هواگذر (فلو) هواكش رستوران

مهمترين اطلاعات براي سفارش هواكش خروجي هود آشپزخانه يا رستوران اين است كه بدانيد چند متر مكعب بر ساعت يا چند CFM هوا لازم است.

(CFM مخفف فوت مكعب بر دقيقه است.)

اين هوا گذر ميزان هواي مورد نياز در واحد زمان است كه تمام هواي كهنه با هواي تازه جابجا مي شود.

محاسبه دقيق هواگذر بسيار مهم است.

زيرا اگر هواگذر بسيار كم باشد قادر نخواهد بود هواي كافي را جابجا كند تا دود، بو، چربي، گرما رطوبت و ساير آلودگي ها از بين برود.

اگر هوا گذر بسيار زياد باشد مشكلات ديگري مثل فشار منفي ، خلا و افزايش مصرف بيهوده انرژي را ايجاد مي كند.

2: ابعاد هود آشپزخانه

قبل از انتخاب هواكش خروجي...

براي خواندن ادامه مطلب كليك كند

​

​

شناخت كامل آتش‌ سوزي و پيشگيري از آن
مقدمه اطفاء حريق
اطفاء حريق: آتش را يكي از چهار عنصر اصلي تشكيل‌ دهنده جهان مي‌ دانستند.

در ايران آتش را بسيار محترم مي‌ داشتند و از اين رو عده‌ اي به اشتباه زرتشتيان را آتش پرست مي ناميدند.

به جز ايرانيان و زرتشتيان پيروان آيين‌ هاي ديگر هم كمابيش براي اين عنصر ارزش قائل اند، چنانكه پيروان بودا آتش را هرگز با فوت كردن خاموش نمي‌ كنند.

برابر عربي آتش، «نار» و 145 بار در قرآن آمده است.

واژه آتش در زبان پهلوي آتخش و در زبان اوستايي٬ آترش (ātarš) است.

اين واژه برگرفته از واژه اوستايي آتَر (ātar) است. اين واژه در پارسي ميانه آتُر (ĀDUR يا ādar) و در فارسي امروزي آذر است.

آتش را در فارسي امروزي و در لهجه‌ هاي گوناگون به شكل‌ هاي آتش، آتيش، تش، آذيش، آذر، آگِر، آيِر و... مي‌ گويند.

آتيش كه تلفظ آتش در لهجه تهراني و برخي لهجه‌ هاي ديگر است نيز در زبان پهلوي آديشت يا آتيشت و پس‌ تر در فارسي دري آذيش بوده‌ است.

تسلط بر آتش يكي از نقاط عطف زندگي انسان بود كه به مجموعه‌ اي از تحولات انقلابي در زندگي آنان و تمايز آن‌ ها از ديگر انسان‌ سايان منجر شد.

ساخت آتش به منظور گرما، پخت غذا و حفاظت و روشن كردن كوره هاي صنعت صورت گرفت.

پخت غذا باعث شد تا هضم و جويدن غذاها ساده‌ تر شده و مقدار انرژي قابل دريافت از مواد غذايي افزايش بيابد.

كه خود ميزان زماني را كه انسان صرف پيدا كردن غذا مي‌ كرد، كاهش مي‌ داد.

آتش در پيشرفت تمدن بشر نقش مؤثري داشته و در تهيه غذا، پوشاك، ‌حمل و نقل، ‌ضد عفوني كردن و ساختن تجهيزات به بشر كمك هاي فراواني كرده است.

البته نبايد فراموش كرد كه آتش همان اندازه كه مي‌ تواند براي انسان مفيد باشد.

اگر درست به‌ كار گرفته نشود و قابل مهار نباشد، ‌بزرگترين و خطرناك ترين وسيله‌ نابودي موجودات است.

در خصوص كشف آتش، حدس زده مي‌ شود آتش‌ هاي اوليه به وسيله طبيعت ايجاد شده باشند.

به عنوان مثال آتش‌ هاي ايجاد شده به‌ وسيله رعد و برق، مواد مذاب آتش فشان ها يا اشعه سوزان خورشيد را مي‌ توان بيان كرد.

به همين دليل در وحله‌ اول بشر از آتش ترسيده و پرستش آتش از همين جا منشأ گرفته است.

در گذشته آتش سوزي هاي بزرگي در دنيا اتفاق افتاده كه تلفات زيادي در بر داشته است.

به طور مثال در سال 1750 ده هزار خانه در شهر قسطنطنيه در آتش سوخت در مسكو در سال 1756 پانزده هزار خانه و در نيويورك در سال 1835 كليه خانه هاي واقع در 13 هكتار زمين در آتش سوخت.

در سال 1996 در انگلستان بيش از 532000 فقره آتش سوزي ثبت گرديد.

كه يك سوم آن در محيط كار اتفاق افتاده است كه باعث بيش از 600 مورد مرگ و 16000 جراحت به افراد شده است.

در ايران آتش سوزي جلفا در سال 1355 در آن زمان يك ميليارد تومان خسارت بر جاي گذاشت.

طبق بررسي هاي انجام شده در هر سال بين 60 تا 90 مورد آتش سوزي به ازاي هر يكصد هزار نفر جمعيت در شهر هاي كشور رخ مي‌‌دهد.

كه بسياري از آنها مربوط به محيط كار است .

آتش‌ سوزي از حوادثي است كه هر لحظه ممكن است در هر مكان و براي هر كسي اتفاق بيفتد و بر اثر آن خسارت‌ هاي جاني و مالي جبران‌ ناپذيري وارد شود.

از اين رو همه‌ افراد به ويژه كودكان، ‌سالمندان و همه مكان‌ هاي پرخطر نظير منازل، دفاتر كار، مدارس، بيمارستان‌ ها، كارخانجات در معرض اين خطر خانمان و جان‌ سوز قرار دارند.

آمار هايي كه در جهان انتشار مي‌ يابد، ‌معرف خسارات عظيم و تلفات نسبتاً‌ زياد ناشي از آتش‌ سوزي است.

دانش و اطلاعات مربوط به آتش و شناخت راه‌ هاي پيشگيري و كنترل آن، از ضروريات زندگي سالم محسوب مي‌ شود.

نتايج بررسي‌ ها نشان مي‌ دهند نزديك به 75 درصد آتش سوزي‌ ها، قابل پيش‌ بيني و پيشگيري هستند.

و مهم اين است كه براي 25 درصد ديگر حريق‌ هاي غير قابل پيش‌ بيني، تمهيدات مناسب نظير طراحي و نصب سيستم‌ هاي اعلام و اطفاء حريق و نيز آموزش‌ هاي مستمر افراد در نظر گرفته شود.

اگر تصور شود كه با بيمه كردن مؤسسات و سازمان‌ ها مي‌ توان خسارت‌ هاي ناشي از آتش‌ سوزي را جبران كرد، ‌به خطا رفته‌ ايم.

چرا كه جبران تلفات جاني و جنبه‌ هاي رواني ناشي از آن بسيار سخت است.

بعضي افراد نيز به دليل اين‌ كه تاكنون گرفتار آتش‌ سوزي نشده‌ اند، دچار سهل‌ انگاري در بالا بودن ميزان ريسك اين خطر مي‌ شوند.

كارشناسان معتقدند كه حريق هاي بزرگ معمولا براي اولين بار و بدون پيش آگهي ملموسي براي ساكنين و شاغلين رخ مي دهد .

آتش و آتش سوزي دو موضوع كاملا متفاوت از هم هستند آتش يك فعل خواسته و كنترل شده است كه براي ما داراي فوايد زيادي است.

در صورتي كه آتش سوزي يك عمل ناخواسته است كه زندگي را به كام آدمي تلخ مي كند.

هدف از اين سلسله مباحث آشنايي نسبي شما با ايمني جهت كاهش حريق و شناخت انواع آتش و نحوه مقابله با هر كدام است.

كه بعد از آن با آشنايي كامل به مباني آتش و حفظ خونسردي شروع به اطفاء حريق نماييم.

خطرات آتش (اطفاء حريق):
تاثيرات آتش در جامعه

خسارات اساسي به ساختمان ها
از دست دادن – اقتصاد ، اعتبار، تسهيلات، از دست دادن كار
تاثيرات آتش در محيط زيست

آلودگي – آب ، هوا، خاك، گياهان و جانوران
تاثيرات آتش سوزي در زندگي بشر

جراحات جسمي براي مثال سوختگي ها، استنشاق دود
تاثيرات رواني شامل ضربه روحي و بيماري عصبي
نبود بيمه توانگر باعث از دست دادن معيشت‌‌، كار‌‌ و استرس نسبي مي‌‌شود.
مرگ افراد
آتش عبارت از يك سري عمليات شيميايي و اكسيداسيون سريع حرارت‌‌زاي مواد قابل اشتعال است.

عوامل ايجاد كننده حريق
پديده‌‌هاي طبيعي ( رعد و برق)
خطاهاي انساني ( كبريت و ته سيگار)
نواقص فني(سيم‌‌كشي‌‌ها و وسايل برقي)
آتش‌‌سوزي عمدي (خودكشي، كينه‌‌ توزي و پوشش جرم)
همانطور كه از تعريف آتش بر مي آيد براي ايجاد آتش‌ سوزي سه عامل دخالت دارند كه اصطلاحاً‌ به آن‌ ها مثلث حريق گفته مي شود.

مواد قابل اشتعال، حرارت و اكسيژن سه ضلع اين مثلث را تشكيل مي‌ دهند.

مواد قابل اشتعال طيف وسيعي را شامل مي‌ شوند.

و از كاغذ و‌ پارچه گرفته تا مايعاتي مانند نفت، بنزين، روغن‌ ها و نيز انواع گازهاي قابل اشتعال و انفجار را در بر مي‌ گيرند.

براي شروع هر آتش نياز به مقدار كافي از حرارت است ميزان اين حرارت در مواد مختلف فرق مي كند, حتي بعضي مواد داراي خاصيت خود به خود سوزي هستند مثلا فسفر سفيد كه در آب نگهداري مي شود در هواي آزاد آتش مي گيرد.

اكسيژن نيز كه به ميزان كافي در هوا وجود دارد براي هر حريقي يك امر اجتناب ناپذير است, آتش هنگامي به وجود خواهد آمد كه اين سه عامل در كنار هم قرار گيرند و هر گاه يكي از اين عوامل از صحنه دور شوند در واقع هر گاه  اين ارتباط سه گانه قطع شود آتش خاموش خواهد شد.

شكل صفحه بعد در درك بهتر اين مفاهيم به شما كمك خواهند كرد.

هر آتشي كه ايجاد مي شود يك سري مواد و محصولات نيز ايجاد مي كند كه عبارتند از گازها و بخارات مختلف كه ممكن است سمي و يا غير سمي باشند.

و ذرات كه دود و دوده جزء اين دسته اند و شعله كه قسمت قابل رويت آتش است و در نهايت گرما يا كالري كه از مهمترين و فراوان ترين محصولات حريق است.

مثلث حريق:

اكسيژن – حرارت – مواد قابل اشتعال

گاز هاي تشكيل دهنده هوا: 

نيتروژن78 درصد - اكسيژن 21 درصد – يك درصد گازهاي ديگر

محصولات حريق:

گازها و بخارات حاصل از حريق- ذرات -شعله –گرما (انرژي)

​

 اين دياگرام به مثلث آتش معروف شده است. بيرون كشيدن هر كدام از عناصر تشكيل دهنده آتش برابر است با خاموش شدن آتش. شروع يك آتش با 3 عنصر : سوخت ، اكسيژن و حرارت ميباشد.
امروزه عامل چهارمي نيز در بحث ماهيت آتش براي ايجاد حريق معلوم گرديده است كه به آن واكنشهاي زنجيره اي مي گويند.

اين زنجيره در تغيير حالت ماده و تركيب مكرر با اكسيژن حاصل مي گردد و تداوم آتش وابسته به آن نيز است .

براي پيشگيري از آتش‌ سوزي  و مهار آن در زمان وقوع، وظيفه همه‌ ما است كه اطلاعاتي در خصوص شناخت آتش، نحوه‌ وقوع و نيز استفاده از تجهيزات اطفا و مهارت كاربرد آن‌ ها را كسب كرده باشيم.

پروسه‌ سوختن يك جسم زماني شروع مي‌ شود كه در حضور اكسيژن، درجه حرارت بر حسب نوع ماده به ميزان كفايت برسد (‌درجه اشتعال مواد).

در عمل سوختن، ‌اكسيژن مورد نياز از هوا تأمين مي‌ شود.

هرچه سطح جسم قابل سوختن، تماس بيشتري با هوا داشته باشد، عمل سوختن آسان‌ تر و سريع‌ تر انجام مي‌ شود.

به همين دليل است كه گازها زودتر از مايعات و مايعات زودتر از مواد جامد آتش مي‌ گيرند.

در حريق ساختمان‌ هاي مسكوني، آتش در اتاق‌ هاي بسته با ملايمت شروع مي‌ شود و بعد از مدتي حرارت به حدي مي‌ رسد كه لوازم موجود به درجه حرارت اشتعال مي‌ رسند و بعد يك ‌مرتبه تمام اتاق شعله‌ ور مي‌ شود.

بعضي موارد، اتفاق مي‌ افتد كه حرارت به اندازه كافي بالا است ولي اكسيژن هوا كافي نيست؛ ‌

در اين صورت دو حادثه رخ مي‌ دهد،‌ يا شعله‌ ور شدن متوقف مي‌ شود يا با باز شدن پنجره و شكستن در، يكباره‌ هوا وارد و ناگهان انفجار رخ مي‌ دهد.

اين اتفاق براي بعضي از مأموران آتش‌ نشاني نيز در هنگام مأموريت اطفا پيش آمده است.

بنابراين اولين قدم براي مهار و اطفاي حريق، ‌قطع ارتباط سه عامل آتش‌ زا و جداسازي مواد سوختني  از ميدان آتش‌ سوزي است.

تحقيقات نشان داده علاوه بر سه عامل فوق‌الذكر، عامل چهارمي نيز در ايجاد آتش‌ سوزي مي‌ تواند دخالت داشته باشد و آن عكس‌ العمل زنجيره‌ اي بين مولكول جسم قابل احتراق و اكسيژن است.

عكس‌ العمل زنجيره‌ اي باعث شكستن و دوباره تركيب شدن مولكول‌ هاي جسم قابل احتراق با اكسيژن محيط مي‌ شود و آتش‌ سوزي به وجود مي‌ آيد.

خود به خود سوزي:

در بعضي مواد هميشه نياز به شعله و جرقه براي آتش گيري نيست بلكه در درجات معين ممكن است آتش گيري انجام و حتي خود به خود سوزي اتفاق افتد. علوفه و كاه خشك در زير آفتاب , فسفر سفيد در هوا

روش هاي عمومي اطفاء حريق
اصولا اگر بتوان يكي از عوامل ايجاد كننده حريق ( حرارت – اكسيژن – مواد سوختني – واكنش هاي زنجيره اي ) را كنترل و محدود نمود و يا قطع كرد حريق مهار خواهد شد.

اگر چه واكنش هاي زنجيره اي لازمه بروز حريق است ولي در درجه اول اهميت نيست.

روش هاي عمومي بر اساس ماهيت حريق به اشكال زير مي باشد:

سرد كردن
خفه كردن
حذف ماده سوختني
كنترل واكنش هاي زنجيره اي
سرد كردن (اطفاء حريق)

يك روش قديمي و متداول و موثر براي كنترل آتش است.

اين عمل عمدتا به وسيله آب انجام مي شود يكي از خواص دي اكسيد كربن نيز سرد كردن آتش مي باشد.

ميزان و روش به كار گيري آب و نيز دي اكسيد كربن در اطفاء حريق اهميت دارد.

و بر حسب نوع كالاي در حال سوختن و عوامل ديگري از جمله ارزش كالا و مقاومت آن و بسياري عوامل ديگر بستگي دارد.

اين روش براي حريق هاي دسته A  مناسب است.

خفه كردن (اطفاء حريق)

خفه كردن پوشاندن روي آتش با موادي است كه مانع رسيدن اكسيژن به محوطه آتش گردد.

اين مواد بايد سنگين تر از هوا بوده يا حالت پوششي داشته باشند در اينجا مي توان از انواع پودر هاي خاموش كننده نام برد.

ضمنا خاك شن و ماسه و پتوي خيس نيز اين كار را مي توانند انجام دهند.

 حذف مواد سوختني (اطفاء حريق)

اين روش در ابتداي بروز حريق امكان پذير بوده و با قطع جريان , جابجا كردن مواد و جدا كردن منابعي كه حريق تا كنون به آن ها نرسيده و كشيدن ديوار هاي حائل و يا خاكريز و همچنين رقيق كردن ماده سوختني مايع را شامل مي شود.

از نمونه هاي بارز در استفاده از اين روش در خاموش كردن آتش مواردي مانند آتش سوزي در جنگل ها است.

كه در آنجا درختاني را كه هنوز آتش سوزي به آنها نرسيده است قطع مي كنند تا از سرايت آتش به نواحي ديگر جلوگيري شود.

كنترل واكنشهاي زنجيره اي (اطفاء حريق)

براي كنترل واكنش هاي زنجيره اي استفاده از برخي تركيبات هالن و جايگزين هاي آن موثر مي باشد.

اين عمل براي كنترل حريق مشكل تر و گرانتر از ساير روش ها است ولي مي تواند به صورت مكمل همراه با روشهاي ديگر براي مواد پر ارزش به كار رود.

راه هاي انتقال و انتشار اطفاء حريق:
پيشروي و گسترش حريق مي تواند از راه هاي مختلف انجام پذيرد كه اين گسترش مي تواند به مكان هاي مجاور و يا بالاتر و حتي پايين تر باشد.

هدايت ( از مواد ملتهب و داغ )  (CONDUCTION)
جابجايي هواي داغ (CONVECTION)
تشعشع (RADIATION)
شعله (FLAME CONTACT)
راه انتقال هدايت بيشتر در جامدات اتفاق مي افتد.

اين روش توسط هدايت ديوارها و فلزات و سطوح ما بين مواد احتراقي كه داراي هدايت هاي مختلف مي باشند صورت مي گيرد.

مقاومت مصالح به هدايت گرما در اين روش اثر قابل توجهي در كنترل حريق دارد.

طبقه بندي آتش
شناخت نوع آتش‌سوزي و مواد سوختني روشي است كه توسط آن مي‌ توان نوع كنترل و مهار آتش‌سوزي را تعيين كرد.

آتش سوزي‌ ها بر اساس نوع مواد سوختني، طبقه‌ بندي مي‌ شوند.

اين طبقه‌ بندي ممكن است در كشور هاي مختلف  متفاوت باشد.

مثلا در آمريكا و ژاپن توسط مراجع رسمي حريق در چهار دسته (A ,B, C D ) و در اروپا و استراليا به هفت دسته (A, B ,C ,D ,E ,F, K ) تقسيم بندي شده اند.

در تقسيم بندي آمريكايي دسته C شامل حريق الكتريكي اما در تقسيم بندي ديگر اين دسته شامل حريق هاي ناشي از گاز است.

دسته  F, K نيز اخيرا به اين تقسيم بندي ها اضافه شده است.

آتش‌ هاي نوع A:

اين نوع حريق از سوختن جامداتي كه پس از سوختن از خود خاكستر به جا مي‌ گذارند، ‌به‌ وجود مي‌ آيند.

آتش‌ سوزي‌ هاي ناشي از كاغذ، چوب،‌ پارچه و پلاستيك و نظاير آن‌ ها از اين دسته هستند.

براي خاموش كردن آتش‌ هاي نوع A بهترين ماده، ‌آب است. مبناي اطفاء آنها بر خنك كردن است.

از وي‍‍‍ژگي هاي اين مواد خاصيت درون سوزي آنها است.

يعني اينكه دماي دروني جسم جامد در حدي است كه مي تواند موجب شعله ور شدن مجدد شود بنابر اين بايد مبناي خاموش كردن اين مواد سرد كردن باشد كه بهترين ماده براي اين كار آب است.

اولين قدم براي مهار و اطفاء حريق، ‌قطع ارتباط سه عامل آتش‌ زا و جداسازي مواد سوختني  از ميدان آتش‌ سوزي است.

آتش‌ ها‌ي نوع B:

حريق ناشي از مايعات قابل اشتعال يا جامداتي كه به راحتي قابليت مايع شدن دارند (عموما مواد نفتي و روغنهاي نباتي ) است.

برخي از اين مواد حلال در آب هستند مانند الكل و استون ليكن استفاده از آب به دلايلي كه در ادامه خواهد آمد به هيچ وجه براي خاموش كردن آنها مناسب نمي باشد.

اطفاء اين حريق عموما مبتني بر خفه كردن حريق است.

در آشپزخانه ها اين نوع مواد از جمله روغن هاي خوراكي وجود دارند.

وقتي ظرف محتوي روغن آتش مي گيرد نبايد آن را زير آب بگيريم زيرا آب باعث افزايش حجمي روغن خواهد شد.

و موجب پاشيده شدن روغن بر روي فرد خواهد شد توجه داشته باشيد.

در اين مواقع بهترين راه حل اين است كه در ابتداي كار با حفظ خونسردي شير گاز را ببنديم و سپس يك تكه پارچه روي ظرف بكشيم يا درب ظرف را ببنديم.

اين كار مهم اما ساده موجب خاموش شدن آتش خواهد شد و هيچ آسيبي نيز متوجه شخص نخواهد شد.

آتش‌ ها‌ي نوع C:

‌آتش‌ هاي ناشي از گاز هاي قابل اشتعال نظير متان و اتان و پروپان و اكسيژن و هيدروژن و.... هستند.

كه با كمترين گرما مشتعل مي شوند و در حجم زياد ايجاد اشتعال مي كنند.

آتش‌ سوزي ناشي از گازهاي قابل اشتعال و انفجار به دليل اهميت، جزء طبقه‌ ديگري از آتش سوزي‌ ها مطرح  هستند.

آن‌ چه در مورد گازها مهم است، مشكلات با ريسك بالاي كنترل و جلوگيري از اشتعال يا انفجار آن‌ ها در زماني است كه در هوا منتشر مي‌ شوند.

اما اگر گاز داخل مخزن باشد و آتش‌ سوزي رخ دهد با عمليات سرد كردن و جا به جايي آن در مراحل اوليه قابل كنترل است.

خطرناك ترين حالت گاز زماني است كه نشط كرده باشد نه زماني كه آتش گرفته باشد.

هنگامي كه كپسول گازي آتش گرفته است در وحله اول با حفظ خونسردي از ناحيه كناره كپسول گاز و نه پشت سوپاپ به سيلندر گاز نزديك مي شويم و شير آن را مي بنديم.

اما هنگامي كه شير گاز در اثر آتش سوزي آسيب ديده يا آب شده باشد هيچگاه نبايد آتش آن را خاموش كنيم.

بلكه بايد سيلندر گاز را به فضاي باز برده و تا تمام شدن گاز درون آن و خاموش شدن آن فقط بدنه آن را به وسيله آب خنك كنيم.

در صورت خاموش كردن گاز در اين حالت خطر نشط را نيز به آن اضافه كرده ايم.

در موارد بحراني كه توسط آتش نشانان انجام مي شود هنگامي كه بايد حتما جلوي خروج گاز گرفته شود ماموران آتشنشاني از قطعات كوچك چوبي مخصوص اين كار استفاده مي كنند.

كه اين قطعات را در داخل خروجي سيلندر گذاشته و با يك ضربه آن را محكم مي كنند تا گاز خارج نشود و بعد اقدامات لازم را انجام مي دهند.

اين نكته نيز ناگفته نماند كه جنس شير گاز از برنج است كه با ضربه جرقه نمي زند و از آتش سوزي احتمالي جلوگيري مي كند.

گازهاي قابل اشتعال دو نوع هستند:
شهري (CNG)
مايع (LPG)
دامنه انفجار در اين نوع گاز ها با هم متفاوت است و بستگي به درصد حجمي از هوا كه از گاز اشباع مي شود نسبت به هواي معمولي موجود در همان هوا و نوع گاز دارد.

دامنه انفجار در گاز شهري يا متان بين 5 تا 15 درصد حجمي و براي گاز مايع بين 1 تا 10 درصد حجمي است يعني كه اين گاز ها و هواي موجود در محيط بايد در اين دامنه قرار بگيرند تا انفجار و آتش سوزي صورت گيرد.

آتش‌ هاي نوع D:

كه آتش‌ هاي ناشي از سوختن فلزات قابل اشتعال(فلزاتي كه سريعا اكسيده مي شوند)نظير سديم،‌ پتاسيم, منيزيم و تيتانيم و... هستند. اين آتش سوزي‌ ها اغلب در صنايع و در پروسه‌ هاي توليدي ايجاد مي‌ شوند.

آتش‌ هاي نوع E، كه ‌آتش‌ هاي ناشي از جريان الكتريسيته هستند. ‌

مانند آتش‌ سوزي‌ ناشي از وسايل برقي كه در اثر اتصالي و ‌اضافه بار و... ايجاد مي‌ شوند.

و عموما در وسايل الكتريكي و الكترونيكي اتفاق مي افتند از اين گروه مي توان سوختن كابل هاي تابلو برق يا وسايل برقي ( درب هاي الكتريكي و ...) و حتي سيستم هاي كامپيوتري را نام برد.

نامگذاري اين دسته نه به خاطر متفاوت بودن نوع ماده سوختني بلكه به خاطر مشخصات وقوع و اهميت و نوع دستگاه ها است كه حريق در آنها رخ مي دهد.

آتش‌ هاي نوع F اين گروه به خاطر اهميتشان به طور مجزا تقسيم بندي گرديده اند و شامل حريق مواد منفجره مي باشد.

به طور كل بهترين روش اطفاء در اين مورد جداسازي در صورت امكان مي باشد.

در غير اين صورت بايد مكان را تخليه كنيم از اين موارد مي توان باروت, TNT و ديناميت را نام برد.

آتش هاي نوع K شامل حريق گياهان خوراكي يا چربيهاي اشباع شده حيواني قابل اشتعال در ظروف يا تجهيزات طبخ صنعتي مي باشد.

در آشپز خانه گرم در كترينگ مي توان در اثر بي احتياطي در پخت و پز و تنظيم شعله گاز شاهد اين گونه حريق ها باشيم.

وسايل و لوازم مبارزه با آتش سوزي
كليه آتش سوزي ها ( به استثناي انفجارات ) در مراحل اوليه كوچك و محدود مي باشند.

و با گذشت زمان گسترش پيدا كرده و با آتش سوزي هاي مهيب و بزرگ به زيانهاي شديد مالي و جاني منتهي مي گردند.

كانون هاي بروز آتش سوزي در همه جا هست و محل و زمان مشخص براي بروز اين گونه آتش سوزي ها وجود ندارد.

آتش سوزي ممكن است در طبقه سي ام يك ساختمان يا زيرزمين يك فروشگاه، در كابين يك هواپيماي مسافربري يا موتور خانه يك كشتي اقيانوس پيما، در يك معدن ذغال سنگ يا قلب يك جنگل وسيع، در دهانه يك چاه نفت يا در برج تفكيك يك پالايشگاه، در يك ساختمان عمومي و يا پانسيون كودكان و غيره به وقوع بپيوندد.

در كليه اين مكان ها نمي توان يك آتش نشان حرفه اي و دستگاه هاي مكانيزه و يا سيستم هاي گران قيمت اطفاء حريق قرار داد.

و آتش سوزي ها در مراحل اوليه به اين گونه دفاع و مبارزه احتياج ندارد.

پس لزوم وسايل دستي آتش نشاني محتوي مواد خاموش كننده مختلف براي نصب و آماده بودن در محل هاي احتمال بروز حريق امري اجتناب ناپذير است.

امروزه صدها كارخانه سازنده در دنيا با نام هاي مختلف و استانداردهاي متفاوت اقدام به ساختن اين وسايل كرده و هر چند گاه نوعي جديدتر با قدرت بيشتر به بازار عرضه مي كنند.

لذا شايسته و بجا است كه اطلاعات فني و نسبتاً دقيقي از انواع كپسول هاي دستي ,مواد شيميايي مصرفي و مكانيزم كار كردن در اختيار علاقمندان قرار داده شود.

لازم به توضيح است كه اينگونه وسايل آتش نشاني هنگامي مي تواند مفيد باشد و جوابگوي احتياجات باشند.

كه از نظر تعداد ، اندازه, نوع مواد شيميايي و محل نصب ، نظر يم متخصص كسب و نسبت به آمادگي آنها براي مواقع اضطراري اطمينان حاصل شده باشد .

دستگاه ها و وسايل دستي اطفاء حريق در انواع مختلف و اندازه هاي متفاوت به منظور مبارزه با آتش سوزي هاي مختلف در مراحل اوليه طراحي و ساخته شده اند دقت كافي به عمل آمده كه از نظر حجم و وزن در حداقل ممكن بوده.

يا به آساني قابل حمل و با سرعت براي مبارزه با آتش سوزي ها قابل استفاده باشد.

به منظور مبارزه با آتش سوزي هاي بزرگ تعدادي از اين كپسول هاي شيميايي در اندازه هاي بزرگتر يافت مي شوند.

به منظور سهولت حمل و نقل روي شاسي هاي مجهز به چرخ نصب شده اند و به آساني مي توان آنها را از محلي به محل ديگر جا به جا كرد.

يا اينكه اين دستگاه ها را با يك وسيله نقليه يدك كرده و به محل منتقل نمود.

اين گونه دستگاه ها معمولاً داراي شيلنگ هاي طويل و كافي بوده كه لزومي براي انتقال دستگاه به نزديك حريق پيش نمي آيد.

و معمولا امتيازات مثبت يا منفي اين وسايل با كپسول هاي دستي مشابه است .

بر اساس شيوه اطفاء حريق و ميزان گسترش حريق و نوع حريق اين تجهيزات فرق مي كند و به دو گروه متحرك و ثابت تقسيم مي شوند.

خود اين دو نوع نيز داراي تقسيم بندي هاي ديگري هستند كه در زير مي بينيد:
تجهيزات متحرك:

وسايل ساده مانند سطل شن و سطل آب و پتوي خيس و پتوي نسوز آتش نشاني
خاموش كننده هاي دستي با حداكثر ظرفيت 14 كيلوگرم
چرخ دار تا ظرفيت 90 كيلو گرم
خاموش كننده هاي بزرگ خودرويي
تجهيزات ثابت :

جعبه اطفاء حريق ( شيلنگ با آب تحت فشار )
شبكه ثابت خاموش كننده مبتني بر آب يا كف يا co2 يا پودر و يا تركيبات هالوژنه
شير هاي برداشت آب آتش نشاني ( ايستاده و دريچه دار )
 خاموش كننده هاي دستي : EXTINGUISHERS
فرا گيرترين وسيله خاموش كننده شامل اين دسته مي باشد.

از آنجا كه اطفاء حريق در لحظات اوليه شروع آتش سوزي براي جلوگيري از صدمات جاني و اقتصادي اهميت بسزايي دارد.

و يك اقدام سريع در امر اطفاء نه تنها مي تواند از توسعه آتش جلوگيري بعمل آورد بلكه با خفه كردن آتش در نطفه ، خسارات ناشي از آنرا به حداقل ميرساند.

براي اين منظور از سالها قبل كارخانجات زيادي در كشورهاي دنيا اقدام به طرح و ساخت وسائل مبارزه با حريق نموده اند كه نمونه اي ازاين نوع وسائل خاموش كننده هاي دستي آتش نشاني مي باشند .

تاريخچه خاموش كننده ها:
در سال 1816ناخدا باي در يارموث اولين خاموش كن دستي را اختراع كرد.
سال 1912 اولين دستگاه كف شيميايي دو گالني در انگلستان ساخته شد.
1935 اولين خاموش كننده دو گالني آب و گاز CO2  به بازار آمد.
سال 1957 خاموش كننده پودري به بازار آمد.
1964 خاموش كننده خودكار به بازار آم.
تعريف خاموش كننده دستي:
خاموش كننده دستي به وسيله اي گفته مي شود كه براي مبارزه با آتش سوزي طراحي و ساخته شده.

و با حد اكثر 14 كيلو وزن يا 14 ليتر ظرفيت مواد خاموش كننده كه فرد براحتي قادر به حمل و استفاده از آن باشد .

از خاموش كننده هاي دستي با توجه به مواد اطفايي داخل آنها مي توان در لحظات اوليه و شروع آتش سوزي و براي حريق هاي كوچك و موضعي استفاده نمود.
براي خاموش كردن آتش از وسايل و تجهيزات مختلفي با توجه به نوع و وسعت و مكان آتش‌سوزي با ظرفيت‌هاي گوناگون استفاده مي‌شود.

تامين فشار در خاموش كننده ها:
براي خارج شدن ماده خاموش كن از خاموش كننده و پرتاب آن به طرف آتش نياز به فشار مي باشد كه اين فشار از راه هاي مختلف به شرح زير تامين مي گردد.

فشار يا گاز حاصل از واكنش دو ماده شيميايي
فشار يك گاز بي اثر( معمولاً CO2  يا N2 )  موجود در محفظه ( كارتريج)
از طريق كمپرس كردن هوا به داخل بدنه و تحت فشار قرار دادن آن
دروني ماده خاموش كن
قدرت پرتاب :
براي اينكه بتوان بدون نزديك شدن زياد به آتش، مواد اطفايي را بر روي آتش پاشيد.

معمولاً در استاندارد ها حداقل متراژي جهت پرتاب خاموش كننده ها در نظر گرفته مي شود.

كه اين فاصله در خاموش كننده ها متغير و از 2 تا 7 متر در نوسان مي باشد.

بطور مثال : در استانداردي براي خاموش كننده محتوي آب وقتي آب را بصورت جت (GET) پرتاب كند 7 متر و وقتي آب را بصورت اسپري ( FOG) پرتاب نمايد حداقل 4 متر در نظر گرفته اند .

درصد تخليه:
ميزان مواد خاموش كننده باقي مانده پس از تخليه در هنگام كار با دستگاه خاموش كننده از اهميت زيادي برخوردار است.

درصد استفاده از مواد درون خاموش كننده يكي از مشخصه هاي مهم هر دستگاه است.

براي خاموش كننده هاي پودري ميزان تخليه مواد حداقل 85 درصد و براي آب و كف و CO2 حداقل 95 درصد پيشنهاد شده است.

زمان تخليه:
بدليل رشد تصاعدي حريق و نياز به تاثير مواد خاموش كننده بر آن سرعت عمل بسيار مهم است.

در جدول زير مدت زمان تخليه مواد اطفايي طبق استاندارد ايران آمده است.

وزن ماده Kg
حد اقل زمان تخليه طبق استاندارد ايران برحسب ثانيه
3-1
8
6-3
10
9-6
10
19-14
10-15
انواع خاموش كننده ها:
همان طور كه آتش داراي طبقه بندي و دسته بندي است براي خاموش كردن آن نيز از خاموش كننده هايي استفاده مي شود كه داراي انواع متفاوتي از لحاظ كاركرد و نوع ماده خاموش كننده و كاربرد هر يك براي آتش به خصوصي است.

خاموش‌ كننده‌ هاي سودا اسيد، يكي از قديمي‌ ترين و معمول‌ ترين دستگاه‌ هاي دستي آتش‌ نشاني است.

كه بيشتر در كارخانجات، ‌منازل و مؤسسات خصوصي و عمومي مورد استفاده قرار مي‌ گيرد.

دو سوم حجم آن را محلول آب و بي‌ كربنات سديم و مقداري اسيد سولفوريك تشكيل مي‌ دهد.

كه به منظور ايجاد نيرو براي خارج كردن آب داخل  خاموش‌ كننده از گاز كربنيكي كه در اثر واكنش شيمايي اسيد با بي‌ كربنات سديم به وجود مي‌ آيد استفاده مي‌ شود.

فرمول واكنش NaH  CO3 + H2SO4…………NaSO4+ 2H2O  + 2CO2 1.

دانستن اين مطلب نيز بسيار حائز اهميت است كه زمان تخليه خاموش كننده ها بسيار كم است.

براي مثال زمان تخليه استاندارد براي...

ادامه مطلب

​